Het intakegesprek

De intake in een kortdurend behandeltraject kent een aantal kenmerken. Het centrale thema is echter in één woord samen te vatten en dat is: focus. Met ‘focus’ bedoel ik dat er aandacht wordt gegeven aan datgene wat nu belangrijk is gezien deze hulpvraag en dat andere zaken dus voor dit moment even links blijven liggen. Waar we bij de intake voorafgaand aan een specialistische behandeling nog wel eens geneigd zijn om álles uit te vragen, van biografie tot hobby’s en van de seksuele belangstelling tot het functioneren van gezinsleden, wordt bij het eerste gesprek van een kortdurende behandeling vooral gevraagd naar datgene wat relevant is voor de huidige hulpvraag.

Focus

Focus betekent dus ook dat wanneer de cliënt me uitgebreid wil vertellen over zijn voorgeschiedenis, over alle ingrijpende ervaringen die hij of zij heeft meegemaakt of over andere zaken die mogelijk wel belangrijk zijn maar niet nu belangrijk zijn, ik daar maar beperkt de ruimte voor bied. Dat doe ik om twee redenen. De eerste reden is dat de hoeveelheid tijd per gesprek beperkt is. Ik plan driekwartier per gesprek en dus ook voor het intakegesprek. Wanneer ik de cliënt uitgebreid het woord laat doen over heel veel zaken, kom ik in de problemen met mijn tijd en zal ik het intakegesprek moeten opsplitsen in twee gesprekken. Dat vind ik niet ideaal, om redenen die ik verder naar beneden uitgebreider zal toelichten.

De tweede reden is dat ik in het eerste gesprek een belangrijk doel heb, namelijk overzicht creëren. Ik wil dat de cliënt samen met mij boven zijn klachten kan gaan staan en we samen kunnen overzien waar het probleem zit en waar we dus aan moeten werken. Er zijn verschillende onderzoekers die beargumenteren dat cliënt in behandeling komen omdat ze juist dit overzicht kwijt zijn en door de spreekwoordelijke bomen het bos niet meer zien. En dat komt juist omdat cliënten er door hun psychische klachten niet in slagen te filteren wat nu belangrijk is, en wat niet. Door mij te richten op die factoren die nu relevant zijn en de andere factoren te negeren, slaag ik er vaak in om de cliënt het overzicht in een intake terug te geven. Ik geloof zelfs dat zonder dit overzicht te creëren, het bijna niet mogelijk is om de behandeling kortdurend te houden. Een kortdurende behandeling richt zich op het vergroten van de zelfsturing door de cliënt, en wanneer deze cliënt geen overzicht heeft gekregen van waar hij staat en waar hij moet komen om zijn herstel vorm te geven, kun je onmogelijk verwachten dat hij na verloop van tijd zijn herstelproces zelf stuurt.

Los van de klachtanamnese en het in kaart brengen van specifieke relevante factoren zijn er slechts een paar onderwerpen die ik hoe dan ook naar voren laat komen in een eerste gesprek. Dat zijn de volgende onderwerpen:

– Alcohol- en drugsgebruik, evenals caffëinegebruik (koffie, cola, energy drink) en medicatie.

– De hulpvraag en behandeldoelen.

– En wanneer er sprake is van stemmingsklachten, of er sprake is van een suïciderisico.

Bij voldoende tijd wil ik ook vragen naar de behandelvoorgeschiedenis, en dan met name wat er werkte en wat juist niet. Wat is een reden geweest om bij eerdere behandelingen af te haken, en wat kunnen wij daaruit leren om tijdens deze behandeling niet in dezelfde valkuil te stappen.

Eén gesprek

Een belangrijke vraag is of je de intakefase van de behandeling afrondt binnen één gesprek of over meerdere gesprekken uitspreidt. Mijn voorkeur is altijd voor het eerste te gaan, ook al lukt dat niet altijd. Ik heb twee redenen om te proberen dit binnen één gesprek te doen. De eerste reden sluit aan op hetgeen ik eerder heb beschreven, namelijk dat overzicht en focus noodzakelijke voorwaarden zijn om kortdurend te kunnen werken. Wanneer ik mezelf dwing om me tot het eerste gesprek te beperken, dwing ik mezelf en de cliënt ook om steeds gefocust te blijven op wat nu belangrijk is en niet te verzanden in details die voor dit moment minder relevant zijn.

De tweede reden is het feit dat er in een eerste gesprek bij de cliënt vaak een zeker gevoel van optimisme ontstaat, die omgezet kan worden in een positieve energie die de behandeling een sterke start kan geven. Deze ‘flow’ is buitengewoon belangrijk om in een kortdurende behandeling succesvol te kunnen werken. Hierbij is een goede start vaak letterlijk het halve werk, want slaag je erin die positieve flow vast te houden en de cliënt actief aan zijn herstel te laten werken dan scheelt je dat een hoop verloren behandelgesprekken die vooral in het teken staan van de cliënt te motiveren de juiste stappen te zetten. Een opsplitsing van de intake in twee gesprekken kan deze positieve golf behoorlijk in kracht doen afnemen aangezien de initiële opluchting tegen het tweede gesprek kan hebben plaatsgemaakt voor een afwachtende houding die gericht is op waar de therapeut vandaag mee zal komen. Meer hierover in het artikel over de magie van een goede start.