Het omzetten van de wissel
De belangrijkste vraag die we onszelf bij het aangaan van een kortdurende behandeling stellen, is de vraag naar het doel van de behandeling. Wat wil de cliënt in deze behandeling bereiken? Of om het in de vorm van een oplossingsgerichte vraag te herformuleren: wat wil de cliënt bereiken om achteraf te kunnen vaststellen dat deze behandeling zinvol is geweest?
Het stellen van goede behandeldoelen blijkt in de praktijk niet altijd even eenvoudig. Meer daarover vind je in het artikel Doelen stellen.
Een van de belangrijkste inzichten die noodzakelijk zijn om kortdurend te behandelen, is te beseffen dat je nu eenmaal niet álle klachten hoeft te behandelen. En dat de klachten dié je behandelt ook niet noodzakelijk uitbehandeld hoeven te worden om de behandeling succesvol af te sluiten. Een mooie metafoor, die voortkomt uit het vijf gesprekkenmodel van Stoffer (2005), is die van het ‘omzetten van de wissel’. Om dit uit te leggen gebruiken we onderstaande illustratie.
B C
| /
| /
| D
| /
|/
|
|
A
Leg aan je cliënt het volgende uit. “Je kunt een behandeling vergelijken met een treinreis. Je zit in de trein en je merkt al een tijdje dat je niet op het goede spoor zit. Je bent op weg van station A naar station B en dat spoor, waar je al een tijdje op zit, levert je niet op wat je zoekt. Je voelt je niet gelukkig en hebt last van psychische klachten waar je onder gebukt gaat. Er moet iets veranderen en daarvoor ben je naar een psycholoog gegaan. In plaats van naar station B wil je naar station C, wat je een stuk prettigere bestemming lijkt.
Het is belangrijk om twee dingen te onthouden. De eerste is dat slechts een kleine verandering nodig is. Zoals je in de tekening kunt zien is de koersverandering van het spoor naar station B ten opzichte van het spoor naar station C, slechts een hele kleine verandering. Maar trek je dat honderd meter door, dan kom je op een totaal andere bestemming uit dan wanneer je het oorspronkelijke spoor was blijven volgen. Oftewel: kleine veranderingen kunnen grote gevolgen hebben.
Daarnaast is het goed om te beseffen dat het doel van een kortdurende behandeling niet is om het eindstation te bereiken, maar om ‘de wissel om te zetten’. Oftewel: we hoeven niet te komen op het punt dat je klachtenvrij door het leven gaat, als we maar komen op dat punt waarbij je al veranderingen hebt aangebracht in je leven. Dat je merkt dat je op de goede weg bent en vertrouwen hebt dat jij dit herstel zelfstandig verder vorm kunt geven. Dat als je op deze manier verder gaat, je wel gaat komen waar je komen wil. Je bent op dat moment veranderd van ‘acteur’ naar ‘regisseur’ in de film die jouw leven weergeeft. In de tekening is dat punt D.”
Wanneer iemand dit punt heeft bereikt en er vertrouwen in heeft zijn herstel verder zelf vorm te kunnen geven, stel ik vaak voor om nog een follow-up afspraak te maken voor over zes tot acht weken. Ik benadruk dat iemand altijd mag bellen om de afspraak te vervroegen als het niet goed mocht gaan in de tussentijd, maar van dat aanbod heeft nog nooit iemand gebruik gemaakt. ik kan me niet herinneren dat ooit iemand heeft gebeld om de afspraak te vervroegen. In negen van de tien gevallen kan na die follow-up afspraak de behandeling worden afgesloten.