Kortdurend behandelen… maar hoe?

Kortdurend behandelen klinkt bijzonder fraai. Maar hoe doe je dat?

Wanneer we spreken over kortdurend behandelen, spreken we over het spanningsveld tussen de factoren tijd en resultaat. Je wilt iemand een behandeling aanbieden die kortdurend is, en tegelijk wil je een behandeling geven die ook tot het gewenste resultaat leidt. Je cliënt na een beperkt aantal gesprekken de deur wijzen omdat de tijd nu eenmaal op is, is erg efficiënt en daarmee een hoera’tje voor de factor tijd. Maar zal waarschijnlijk niet erg effectief zijn en dus een bittere nederlaag voor de factor resultaat. Omgekeerd kan een behandeling eindeloos rekken tot je het gewenste resultaat hebt bereikt mogelijk wel effectief zijn, maar is daarmee zeker niet efficiënt.

De omslag naar kortdurend behandelen is een uitdaging, met name voor behandelaren met een achtergrond in de klachtgerichte behandelingen van de specialistische GGZ. Zij zijn gewend om een sterk beroep te doen op hun interventies en behandelresultaten voor het grootste deel toe te schrijven aan het inzetten van de juiste interventies bij de juiste diagnose. Het specifieke aan kortdurend behandelen zit echter niet zozeer in de gekozen interventies en behandeltechnieken. Het specifieke aan het kortdurend behandelen zit hem vooral in iets dat veel abstracter is, namelijk in de houding die de therapeut aanneemt in het contact met zijn cliënt.

Voordelen

Zoals gezegd is houding iets abstracts en is het om die reden de niet zo makkelijk in woorden te vatten. Dat maakt voor een deel ook de moeilijkheid van het kortdurend leren behandelen. Het zit hem niet zozeer in wat je doet, maar vooral in hoe je het doet. In de houding zit een visie verweven die niet zozeer expliciet in de kamer aanwezig is, als wel impliciet doorklinkt in alles wat de behandelaar zegt, vraagt en aandraagt – en soms ook in hetgeen hij juist bewust niet zegt, vraagt en aandraagt. Het is een houding die de behandelaar zich aanleert door zich te scholen in het kortdurend werken, voldoende te blijven oefenen en vooral door zich open te stellen om te leren van zijn cliënten.

Het goede nieuws is overigens dat als men zich deze houding eenmaal heeft aangeleerd, deze grote voordelen blijkt op te leveren voor zowel behandelaar als cliënt. En in die zin dan ook zeker de moeite waard is om zich eigen te maken. Behandelaren die al enige ervaring hebben met kortdurend behandelen rapporteren dat ze minder energie verliezen tijdens behandelingen, meer creativiteit kwijt kunnen en meer verantwoordelijkheid voor de progressie in de behandeling aan hun cliënten kunnen overlaten. Cliënten, op hun beurt, waarderen de gelijkwaardige benadering en de positieve insteek door hun behandelaar, evenals de vrijheid om zelf richting te geven aan hun behandeling.

Om die specifieke houding van het kortdurend behandelen te beschrijven noem ik vijf basisprincipes. Deze basisprincipes vormen naar mijn idee de fundering voor het kortdurend behandelen.

Basisprincipes

1. De therapeut behandelt geen klachten maar hulpvragen

2. Waarbij zijn doel is om zichzelf zo snel mogelijk overbodig te maken

3. Dit doet hij door middel van een empathische, actieve en positieve houding

4. In combinatie met een gefocuste intake, concrete en specifieke behandeldoelen en doelgerichte interventies

5. Waarbij hij steeds op zoek is naar de ideale balans tussen handvatten bieden (om de cliënt tot verandering te brengen) en achterover leunen (om de cliënt zijn eigen krachten te laten benutten)